De Botsograaf

‘De Botsograaf is een eerbetoon aan mijn vader Cor’

Etappe 5 Rotterdam-Rotterdam | 1 maart 2021
Start Prins Pieter Christiaanstraat 61, Rotterdam | Van Steensel Assurantiën
Finishplaats Ismenestraat 52 | Botsograaf Crashograph
Etappewinnaar Karel Dirkzwager

Afspraak met De Botsograaf. Het stond er echt. In de digitale agenda. Ik had geen idee. Botsograaf is een fantastisch woord. Als we er oog en oor voor hebben, kan taal één groot feest van het leven maken…

‘Karel. Karel Dirkzwager, aangenaam. Dus jij had nog nooit van onze Botsograaf gehoord?’, vraagt Karel als hij zich met een ellenboog in het luchtledige aan me voorstelt. Het aantal Lee Towersen is in het Coronatijdperk niet meer te tellen. 

‘Marco. Marco Hendriks, aangenaam. Ik dacht eerlijk gezegd dat ú de Botsograaf was. Dat de Botsograaf dus een persoon was. Geen ding. Ik weet inmiddels beter.’

Vlak vóór deze kennismaking werd Karel door fotograaf Peter Dane onder de spreekwoordelijke loep genomen, zodat Kees mij de Botsograaf kon introduceren:

‘De Botsograaf is feitelijk het kindje van mijn vader. In 1963 richtte hij Van Steensel Assurantiën op. Niet lang na de oprichting kwam hij met deze uitvinding… de Botsograaf… wacht eventjes…’

Uit een zilvergrijs koffertje pakte Kees een plastic plaatje van circa 12 bij 8 centimeter met diverse uitsparingen, groot, klein, rond, rechthoekig, achthoekig. Aanhangwagen. Vrachtauto. Tram. Metro. Bus. Auto. Voetganger. Verkeersheuvel. Haaientanden. Verkeersbord. Eén zijkant verbeeldde een liniaal op schaalgrootte, een andere zijde kon de breedte van een rijstrook, tevens op schaalgrootte, worden uitgemeten. Op een wit vel papier tekende Kees met de Botsograaf een verkeerssituatie. Pas toen viel het kwartje.

‘Alsjeblieft! De Botsograaf! Het is dus een tekenhulpmiddel voor verkeersgebruikers na een aanrijding. Mijn vader werd een beetje kriebelig van al die nauwelijks te identificeren tekeningetjes op al die schadeformulieren. En dus bedacht hij de Botsograaf. Te gebruiken bij íeder verkeersincident.’

‘Briljant. Gewoon briljant.’

Pas toen kon ik de naam Botsograaf verklaren – het was een taalkundige vondst van jewelste geweest van Cor van Steensel die de woorden Botsing en Spirograaf (het instrument voor jong en oud om geometrische patronen te tekenen) tot één had gesmeed. Op dat moment betrad Karel Dirkzwager de kamer van Kees en maakte de verleden tijd plaats voor de tegenwoordige tijd. 

‘Als de Botsograaf het feitelijke kindje van Cor van Steensel is, zijn Karel en Kees dus eigenlijk broers’, val ik met de grappende deur in huis. 

‘Ten eerste is u jij’, antwoordt Karel, ‘ik mag dan 77 jaar zijn, maar ben nog altijd zo fit als wat. Maar ik zie dat jullie al aardig op weg zijn hahahaha…’

Pas dan zien Kees en ik dat we als twee tienjarige buurjongens een regelrechte bende van zijn kamer hebben gemaakt. De Botsograaf ligt in tientallen uitvoeringen over het bureaublad uiteen gespreid. Het alleroudste exemplaar, de moeder aller Botsografen, het legendarische prototype, spant met zijn veertig centimeter lengte en zijn dertig centimeter breedte de majestueuze kroon: het bevat namelijk een uitsparing voor een paard en wagen en voor een mechanische hond, zoals de driewieler van de melkman door oud-Rotterdammers werd genoemd.

Toch kenden Cor en Karel elkaar niet persoonlijk. Het contact tussen Kees en Karel ontstond zo’n dikke veertien jaar geleden. Karel Dirkzwager hierover:

‘Mijn zoon Tim had surfles met Tom, de zoon van Kees. Wij stonden op de steiger van de surfschool aan de Zevenhuizerplas zo een beetje te praten over onze whereabouts. Ik vertelde Kees dat ik een verleden had in de grafische industrie, 20 jaar een reclamebureau had gehad en me nu bezighield met promotionele acties.. Van het een kwam het ander.’

We missen nog een stukje van de puzzel. De stap van de Botsograaf van de paard en wagen van aartsvader Cor uit 1963 tot aan de steiger van de surfschool Eurofuncenter aan de Zevenhuizerplas in 2007 is te groot. Kees leest de verbazing in mijn ogen en verklaart:

‘In 2003 verhuisden we naar onze huidige locatie aan de Prins Pieter Christiaanstraat. Als eerbetoon aan mijn vader vond ik de Botsograaf een leuke gadget om aan klanten te geven. Dus een soort her-lancering. Al snel bleek enorm veel vraag naar de Botsograaf vanuit de verzekeringsbranche, de schadebranche en de automobielindustrie. Het werd een hit. Tussen 2003 en 2006 verkochten we 400.000 Botsografen. Van A naar Beter was een van onze grootste klanten. We hadden natuurlijk meteen de rechten op de mal vastgelegd, want iedereen wilde hem hebben. In hun eigen kleur, met hun eigen logo erop. We ontwierpen een kartonnen mapje waar de Botsograaf ingevouwen werd, dus schafte ik een kleurenprinter aan. Kostte een godsvermogen dat apparaat, dat was aanvankelijk geen groot succes… ik had werkelijk geen idee hoe dat kreng werkte hahaha. Enfin, op dat kartonnen mapje stond ook te lezen welke verzekeraar en welk schadebedrijf na een verkeersongeval in den lande gebeld moest worden. En zo kwamen honderdduizenden Botsografen in de dashboards van honderdduizenden Nederlanders terecht. Ik was zelf gék op de Botsograaf, eerlijk waar, zó gek dat het me een beetje teveel tijd ging kosten. Ik had hulp nodig.’

“Ik was zelf gek op de Botsograaf!”

Na de eerste ontmoeting op de steiger van de surfschool, gaat het snel. Vertrouwen zou te voet komen en te paard gaan, maar bij Kees en Karel geldt precies het tegenovergestelde. Al snel betrekt Karel een kantoorruimte op de bovenverdieping bij Van Steensel Assurantiën en legt hij zich als unique selling point toe op de productie, distributie en verkoop van de Botsograaf die inmiddels in de Crashograph zijn internationale tweebroer kende.

‘Mijn verleden in de drukkerijwereld kwam van pas…’, zegt Karel, ‘…zo controleerde ik de plastic productie in Nieuwkoop, het drukken van het omslag verplaatste zich van de thuiskopieermachine naar een Rotterdamse drukker, het in tampondruk bedrukken van de tekenmal ging naar een Belgische specialist, die later zijn bedrijf naar Roemenië verhuisde en ons meenam. En het samenstellen van de Botsograaf werd ondergebracht bij een thuiswerkcentrale in Hellevoetsluis die grote aantallen goed en snel kon verwerken.’

Als ik vraag waar de Crashograph zo ineens vandaan komt, beginnen Karel en Kees te lachen zoals vrienden doen die op het punt staan een spannend avontuur te delen. Als de namen Moskou, Londen, München en Istanbul vallen, spreken hun ogen boekdelen. Voor het Turkse avontuur viel het internationale succes van de Crashograph te scharen onder de noemer niet geschoten altijd mis (“maar we hebben wel gelachen hoor”):

‘In Istanbul sloten we een order af van 60.000 stuks bij een vestiging van Achmea in Turkije. Het Turkse avontuur was uiteindelijk de aanzet tot voorzichtige groei in het buitenland. België is nu al bijna net zo groot als Nederland en nu begint ook Duitsland langzaam op gang te komen. Dus stilzitten is er niet bij!’

Commerciële drijfveren kende Cor van Steensel niet toen hij de Botsograaf bedacht. Het ging hem veel eerder om de doelmatige toepasbaarheid van zijn uitvinding. Nooit dacht hij aan de vercommercialisering maar ondertussen is de miljoenste geproduceerde Botsograaf al ruim overschreden. Kees verzucht als hij terugdenkt aan de begintijd:

“Commerciële drijfveren kende Cor van Steensel
niet toen hij de Botsograaf bedacht.”

‘Mijn pa presenteerde indertijd de Botsograaf in Zweden waar een internationaal overleg plaatsvond over standaardisering van het Europese schadeformulier. Zijn Botsograaf bleek veel te groot dus, en dit is zó typisch mijn vader, riep hij het internationale assuradeursgezelschap op om het Europese schadeformulier groter te maken hahaha. Hij verdomde het om zijn Botsograaf aan te passen, zoals wij zelf vanaf 2003 wel hebben gedaan natuurlijk.’

Het praktische nut van de Botsograaf laat zich het best illustreren aan de hand van een schitterende anekdote van Kees:

‘Zelfs de RET, de brandweer en de politie zijn klant van ons en dus bezitters van de Botsograaf. Op een gegeven moment vond er een aanrijding in onze wijk plaats. Veroorzaakt door een politieauto tijdens het uit-parkeren. Rijdt ie zomaar tegen mijn auto aan. Schade natuurlijk. Hij aanbellen. En ja hoor… vult ie dat schadeformulier in met de Botsograaf! Ik zei met een knipoog dat ie de groetjes kreeg… van mijn vader… Cor van Steensel… mooi verhaal toch?’